Άγιος Ιάκωβος ο Αδελφόθεος – Γιορτάζεται η μνήμη του στις 23 Οκτωβρίου
Η Εκκλησία μας τιμά στις 23 Οκτωβρίου τη μνήμη του Αγίου Ιακώβου του Αδελφοθέου, του πρώτου Επισκόπου Ιεροσολύμων και συγγενούς του Κυρίου μας Ιησού Χριστού.
Ο Άγιος Ιάκωβος υπήρξε μία από τις πιο σεβάσμιες μορφές της πρώτης Χριστιανικής Εκκλησίας, γνωστός για την πίστη, την ταπείνωση και τη σοφία του. Η ζωή και το έργο του φωτίζουν μέχρι σήμερα τον δρόμο κάθε πιστού, υπενθυμίζοντας πως η αληθινή πίστη αποδεικνύεται μέσα από τα έργα της αγάπης και της ταπείνωσης.
Η καταγωγή και η οικογένεια του Αγίου
Ο Άγιος Ιάκωβος ήταν Ιουδαίος την καταγωγή και σύμφωνα με την παράδοση, γιος του μνήστορος Ιωσήφ, ο οποίος πριν μνηστευθεί την Παρθένο Μαρία είχε χηρέψει και είχε αποκτήσει επτά παιδιά: τον Ιάκωβο, τον Ιωσή, τον Ιούδα, τον Σίμωνα ή Συμεών, την Εσθήρ, τη Μάρθα και τη Σαλώμη — τη μητέρα των Αποστόλων Ιακώβου και Ιωάννη.
Ο Ιωσήφ, μετά τη χηρεία του, μνηστεύθηκε την Παναγία «κατά θεία οικονομία», ώστε να προστατεύσει τη Θεοτόκο και να γίνει θετός πατέρας του Κυρίου. Έτσι, ο Ιάκωβος αναφέρεται ως Αδελφόθεος, επειδή μεγάλωσε κάτω από την ίδια στέγη με τον Χριστό.
Τα παιδικά χρόνια και η πνευματική ζωή
Από μικρή ηλικία, ο Ιάκωβος ξεχώριζε για την ευσέβεια, την υπακοή και τη δικαιοσύνη του· γι’ αυτό και τον αποκαλούσαν Ιοβλίαν, δηλαδή «δίκαιο» στα εβραϊκά. Ήταν εγκρατής, νηστευτής και άνθρωπος προσευχής. Δεν έτρωγε ποτέ τροφές που προέρχονταν από έμψυχα όντα, ούτε έπινε κρασί.
Προσευχόταν αδιάκοπα στον Θεό, ζητώντας να αξιωθεί να ζήσει την εποχή του Μεσσία και να δει τον Λυτρωτή του κόσμου.
Η παιδική του σχέση με τον Ιησού δεν είναι γνωστή με λεπτομέρειες, ωστόσο θεωρείται πως υπήρξε αρμονική και ιερή, όπως ταιριάζει σε οικογένεια που έφερε μέσα της τον ίδιο τον Θεό Λόγο. Μετά τη Βάπτιση του Κυρίου και τη φανέρωση της θεότητάς Του, ο Ιάκωβος πίστεψε και έγινε αφανής ακόλουθός Του, αφοσιωμένος στην προσευχή και τη μελέτη του Νόμου.
Πρώτος Επίσκοπος Ιεροσολύμων
Μετά την Πεντηκοστή, οι Απόστολοι και οι πρώτοι Χριστιανοί της Ιερουσαλήμ, εκτιμώντας τη σοφία και την αγιότητά του, τον εξέλεξαν πρώτο Επίσκοπο της Εκκλησίας των Ιεροσολύμων.
Ως επίσκοπος, ο Άγιος Ιάκωβος επιτέλεσε έργο βαθύτατα αποστολικό. Κήρυττε ακατάπαυστα τον Εσταυρωμένο και Αναστάντα Ιησού Χριστό, τονίζοντας στους Ιουδαίους ότι Εκείνος είναι ο αναμενόμενος Μεσσίας, που προανήγγειλαν οι Προφήτες.
Ήταν παράδειγμα ταπεινοφροσύνης και προσευχής — τα γόνατά του, όπως αναφέρουν οι Πατέρες, είχαν γίνει «σκληρά σαν της καμήλου» από τις πολλές γονυκλισίες.
Η Καθολική Επιστολή του Αγίου Ιακώβου
Μία από τις σημαντικότερες ποιμαντικές του μέριμνες ήταν η συγγραφή της Καθολικής Επιστολής Ιακώβου, με την οποία αποτυπώνει το ουσιαστικό ήθος του χριστιανού.
Υπογράφει ως:
«Ιάκωβος, Θεού και Κυρίου Ιησού Χριστού δούλος»
Η Επιστολή του χαρακτηρίζεται ως κείμενο της αυθεντικής χριστιανικής ζωής. Εκεί τονίζει ότι η πίστη πρέπει να συνοδεύεται από έργα, καθώς «ἡ πίστις ἐὰν μὴ ἔχῃ ἔργα, νεκρά ἐστι καθ’ ἑαυτήν».
Στηλιτεύει την πλεονεξία, καταδικάζει την αδικία και αναδεικνύει τη δικαιοσύνη και την αγάπη ως θεμέλια της κοινωνικής και πνευματικής ζωής. Στο 5ο κεφάλαιο καταφέρεται σφοδρά εναντίον των εκμεταλλευτών εργοδοτών, υπερασπιζόμενος τα δικαιώματα των εργαζομένων· πρόκειται για το πρώτο ίσως κείμενο κοινωνικής δικαιοσύνης στην ιστορία!
Ο σεβασμός των Αποστόλων και η Αποστολική Σύνοδος
Ο Άγιος Ιάκωβος απολάμβανε μεγάλου σεβασμού από τους υπόλοιπους Αποστόλους. Στην Αποστολική Σύνοδο της Ιερουσαλήμ (49 μ.Χ.) προήδρευσε ο ίδιος, δίνοντας λύση στο ζήτημα της σχέσης των εθνικών χριστιανών με τον Μωσαϊκό Νόμο.
Ο Απόστολος Παύλος, στην προς Γαλάτας επιστολή του, τον αναφέρει με βαθύ σεβασμό, αποκαλώντας τον «στήλο» της Εκκλησίας.
Το μαρτύριο του Αγίου
Η δράση του όμως προκάλεσε φθόνο και οργή στους άρχοντες των Ιουδαίων. Ο αρχιερέας Άνανος ξεσήκωσε πλήθος φανατικών, οι οποίοι θέλησαν να τον εξοντώσουν.
Οι Φαρισαίοι τον ανέβασαν στο πτερύγιο του Ναού και τον κάλεσαν να δηλώσει δημόσια αν ο Ιησούς ήταν ο Μεσσίας. Ο Άγιος Ιάκωβος ομολόγησε με παρρησία:
«Ο Ιησούς είναι ο Χριστός, ο Υιός του Θεού, ο Σωτήρας του κόσμου».
Ακούγοντας τα λόγια του, πολλοί από τον λαό πίστεψαν και φώναξαν «Ὡσαννά τῷ Υἱῷ Δαυίδ!». Οι άπιστοι, εξαγριωμένοι, τον γκρέμισαν από το ύψος του Ναού. Πληγωμένος αλλά ακόμη ζωντανός, προσευχόταν:
«Κύριε, συγχώρησέ τους, διότι δεν γνωρίζουν τι κάνουν».
Τότε τον λιθοβόλησαν και τον αποτέλειωσαν με ξύλινο ρόπαλο. Έτσι, ο Άγιος Ιάκωβος έγινε ένας από τους πρώτους μάρτυρες της Εκκλησίας.
Η Θεία Λειτουργία του Αγίου Ιακώβου
Στην Εκκλησία μας διασώζεται η αρχαιοπρεπής Θεία Λειτουργία του Αγίου Ιακώβου, που θεωρείται δικό του πνευματικό ποίημα. Τελείται κάθε χρόνο στις 23 Οκτωβρίου, ανήμερα της μνήμης του, καθώς και σε ορισμένα μοναστήρια των Ιεροσολύμων και του Αγίου Όρους.
Η λειτουργία αυτή αποτελεί πολύτιμο λειτουργικό θησαυρό, γεμάτη πνευματική κατάνυξη, αρχαία ρυθμολογία και θεολογικό βάθος.
Ο Άγιος Ιάκωβος ο Αδελφόθεος υπήρξε υπόδειγμα πίστης, εγκράτειας και δικαιοσύνης. Η ζωή του υπενθυμίζει σε κάθε πιστό ότι η αληθινή πίστη δεν είναι θεωρία, αλλά πράξη αγάπης.
Η Εκκλησία τιμά τη μνήμη του στις 23 Οκτωβρίου, αποδίδοντας δοξολογία στον Θεό για τον Άγιο που υπήρξε «στήλος της πρώτης Εκκλησίας» και φωτεινό παράδειγμα χριστιανικής ζωής.
