‘Αγιος Παντελεήμονας: Τη μνήμη του τιμά σήμερα 27 Ιουλίου η Εκκλησία μας – Προστάτης των αναπήρων και των ασθενών, καθώς και ως ανάργυρος, δηλαδή δεν λάμβανε αμοιβή για τις θεραπείες του.
Σήμερα, 27 Ιουλίου, η Ορθόδοξη Εκκλησία τιμά τη μνήμη του Αγίου Παντελεήμονος, ενός Μεγαλομάρτυρα και Ιαματικού, ο οποίος είναι γνωστός ως προστάτης των αναπήρων και των ασθενών, καθώς και ως ανάργυρος, δηλαδή δεν λάμβανε αμοιβή για τις θεραπείες του.
Ο Άγιος, γεννημένος στη Νικομήδεια της Μικράς Ασίας, έζησε στα χρόνια του Μαξιμιανού (286 – 305 μ.Χ.) και από νεαρή ηλικία διακρίθηκε για τη σοφία, την ιατρική του γνώση και την αγάπη προς τον συνάνθρωπο
Ο Άγιος Παντελεήμονας, αρχικά γνωστός ως Παντολέων, γεννήθηκε γύρω στο 275 μ.Χ. στη Νικομήδεια της Μικράς Ασίας, σε μια εποχή που η ειδωλολατρία κυριαρχούσε και οι Χριστιανοί διώκονταν σκληρά.
Ο Πατέρας: Ευστόργιος, ειδωλολάτρης και αξιωματούχος της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας.Απο την αλλη η Μητέρα του Ευβούλη, ευσεβής Χριστιανή, η οποία προσπάθησε να εμφυσήσει την πίστη στον Χριστό στον γιο της από μικρή ηλικία. Δυστυχώς, η Ευβούλη πέθανε πρόωρα, αφήνοντας τον Παντολέοντα να μεγαλώσει υπό την επιρροή του πατέρα του.
Η Εκπαίδευση και χαρακτήρας του Αγίου Παντελεήμονος
Ο Παντολέων ήταν εξαιρετικά ευφυής, με έφεση στη μάθηση και ιδιαίτερη κλίση προς την ιατρική επιστήμη, την οποία σπούδασε κοντά στον φημισμένο γιατρό Ευφρόσυνο.Ξεχώριζε για την ευγένεια, τη σεμνότητα και την ταπεινότητά του, ενώ η φυσική του ωραιότητα και η ρητορική του δεινότητα τον έκαναν αγαπητό σε όλους.
Πνευματική αφύπνιση του Αγίου Παντελεήμονος
Κάποια στιγμή όταν οχιά δάγκωσε έναν νεαρό και ουσιαστικά τον θανάτωσε ο Άγιος Παντελεήμονας επικαλούμενος τον Χριστό τον ανάστησε.Αν και δεν ήταν αρχικά Χριστιανός, η μνήμη της μητέρας του και οι διδαχές της παρέμειναν ζωντανές μέσα του. Η καθοριστική στροφή ήρθε όταν γνώρισε τον Άγιο Ερμόλαο, ιερέα της Εκκλησίας της Νικομήδειας, ο οποίος τον κατήχησε και τον ενίσχυσε πνευματικά.
Αφορμή του μαρτυρίου του στάθηκε ένα ακόμα θαύμα του Αγίου. Κάποτε είχε θεραπεύσει έναν τυφλό, ο οποίος και ανέφερε το γεγονός της θεραπείας του στον βασιλιά, λέγοντάς του ότι τον θεράπευσε ο Παντελέων στο όνομα του Χριστού, στον οποίο και ο ίδιος πλέον πίστευε.
Ο βασιλιάς αφού τον άκουσε, αμέσως διέταξε και τον αποκεφάλισαν. Ο ίδιος ο Παντελέων προσήχθη στον βασιλιά, ο οποίος διέταξε τον βασανισμό του με σκοπό την άρνηση της πίστεώς του.
Ο Άγιος βασανίσθηκε σκληρά με διάφορους τρόπους, όμως δεν υπέκυψε στις πιέσεις αφού ο Κύριος εμφανίσθηκε μπροστά του με τη μορφή του πνευματικού του Ερμόλαου και του έδωσε θάρρος. Τέλος διατάχθηκε ο αποκεφαλισμός του και τότε ακούστηκε φωνή από τον ουρανό που τον καλούσε όχι ως Παντελέοντα αλλά ως Παντελεήμονα.
Μόλις όμως ο δήμιος άπλωσε το χέρι του για να κόψει με το σπαθί του το κεφάλι του Αγίου, το σπαθί λύγισε και το σίδερο έλιωσε σαν κερί. Μπροστά σε τέτοιο θαύμα και οι παραβρισκόμενοι στρατιώτες έγιναν χριστιανοί. Τότε ο Άγιος εκουσίως παραδόθηκε στο μαρτύριο.
Λέγεται ότι από τη πληγή του δεν έτρεξε αίμα αλλά γάλα και το δέντρο της ελιάς, στο οποίο τον είχαν δέσει καρποφόρησε ξαφνικά.
Αγιος Παντελεήμονας: Πώς προέκυψε η φράση «κουτσοί στραβοί στον Άγιο Παντελεήμονα»
Η γνωστή παροιμία «Κουτσοί, στραβοί στον άγιο Παντελεήμονα ξεπεζεύουνε!» έχει σχέση με την ιδιότητά του αυτή. Η πλούσια παράδοσή μας, έχει πληθώρα ιστοριών για τον Άγιο των αναπήρων και των τυφλών όπως έγινε γνωστός σε μεγάλο βαθμό.
Το πραγματικό του όνομά του ήταν Παντολέων, ένεκα όμως της φιλανθρωπίας του, καθώς ελεούσε τους πάντες, μετονομάστηκε σε Παντελεήμων. Και καθώς δε θεράπευε μονάχα, αλλά φρόντιζε και να ελεεί τους πεινασμένους, να προσφέρει άρτο σε όσους δεν είχαν να φάνε, καθιερώθηκε στη συνείδηση του λαού μας και ως «ο προστάτης των αρτοποιών»!
Ο Γεώργιος Μέγας στο έργο του «Ελληνικές γιορτές και έθιμα της λαϊκής λατρείας» καταγράφει χαρακτηριστικά:
«Οι τρόποι με τους οποίους ο άγιος παρέχει πλούσια τις θεραπείες του είναι πολλοί και διάφοροι. Συνήθως οι ασθενείς προσφεύγουν στ’ αγιάσματά του. Στην Κίο (Καύκασο) «όποιος πονούσε πήγαινε στον άγιο Παντελεήμονα κι έπαιρνε ένα βάσταγμα (αφιέρωμα) από την εικόνα του και το κρεμούσε στο εικονοστάσι του. Το είχεν εκεί, ώσπου να γινότανε καλά ο άρρωστος, κατόπιν έκανε κι αυτός ένα όμοιο βάσταγμα κι επήγαινε και τα κρεμούσε και τα δύο στον άγιο Παντελεήμονα».»
«Ο Άγιος Παντελεήμονας ήταν ιδιαίτερα γνωστός και αγαπητός στον Πόντο, όπως αναφέρει και ο Ιωάννης Μελετίδης. Ήταν και είναι γιατρός για όλες τις ασθένειες και τα σωματικά ελαττώματα. Χαρακτηριστικά έλεγαν:
Αγιος Παντελεήμονας: Το μεγάλο θαύμα που εξομολογείται ένας γιατρός!
«Ούμπαν κοτζοί κι ούμπαν στραβοί στον Αι Παντελεήμονα» (δηλαδή όπου κουτσοί και όπου στραβοί στον άγιο Παντελεήμονα).
Όλοι προσδοκούσαν ότι θα έβρισκαν γιατρειά από τον Άγιο. Μόνο η γερασμένη καρδιά, πίστευαν, δεν παίρνει θεραπεία. «Οι άρρωστοι ολ’ χαίρουνταν, ελπίζ’ νε να λαρούνταν και μονάχον το γερασμένον η καρδά λαρωμονήν κι παίρει (δηλ. οι άρρωστοι όλοι χαίρονταν, ελπίζανε να θεραπευτούν και μόνο η γηρασμένη η καρδιά θεραπεία δεν παίρνει)».
Στον Πόντο και το Καρς (Καύκασος) υπήρχαν πολλές εκκλησίες και εξωκλήσια στη χάρη του Αγίου. Μάλιστα λέγεται πως την ημέρα της γιορτής του επικρατούσε αυστηρά αργία από κάθε χειρωνακτική εργασία. Εξαίρεση, αποτελούσε μόνο η βοήθεια σε χήρες, ορφανά και ανήμπορους.
Η συρροή του κόσμου στα θρησκευτικά πανηγύρια, που είχαν και εμπορικό χαρακτήρα, ήταν ιδιαίτερα μεγάλη στα εξωκλήσια. Πήγαιναν και από μεγάλες αποστάσεις με τα πόδια, ως τάμα για να εναποθέσουν τις ελπίδες τους στον Άγιο για τη θεραπεία κάποιας ασθένειας. Μάλιστα, έταζαν ή έφερναν τάματα.
Χαρακτηριστικοί είναι οι στίχοι ενός τραγουδιού: «Τάζ’νε λαμπάδας σον Αέρ’ ελάδ’ στην Παναϊαν και τριπόπαδοι λουτρούεμαν σον Αε – Παντελεήμον» (δηλ. τάζουν λαμπάδες στον άγιο Γεώργιο, λάδι στην Παναγία και λειτουργία από τρεις παπάδες στον άγιο Παντελεήμονα).
Την βοήθεια του Αγίου την επικαλούνταν ακόμα και οι Μουσουλμάνοι. Άναβαν κεράκι και έφερναν τάματα κατάλοιπο ίσως άλλων εποχών ίσως πρώην χριστιανικής πίστης ή ακόμα και κρυπτοχριστιανοσύνης.
Μετά τη θεία λειτουργία ακολουθούσε διασκέδαση με χορούς και τραγούδια.
Από τα παιδικά του χρόνια, ο Άγιος Παντελεήμονας φανέρωσε μια ψυχή γεμάτη έλεος και αγάπη, που αργότερα θα γινόταν πηγή θαυμάτων και πνευματικής θεραπείας για χιλιάδες πιστούς
Ήχος γ’.
Αθλοφόρε Άγιε, και ιαματικέ Παντελεήμον, πρέσβευε τω ελεήμονι Θεώ, ίνα πταισμάτων άφεσιν, παράσχη ταίς ψυχαίς ημών.
