«Μια άλλη Θήβα» στο Θέατρο Κνωσός | 3ος Χρόνος: Κριτική Παράστασης

Το greekaffair.gr παρακολούθησε την παράσταση «Μια άλλη Θήβα» και σας μεταφέρει τις εντυπώσεις του μέσα από αυτήν την ανασκόπηση.

Κριτική Παράστασης: Ιωάννης Αρμυριώτης & Σωτήρης Σουλούκος

Η παράσταση «Μια άλλη Θήβα», του Σέρχιο Μπλάνκο, ανεβαίνει στο Θέατρο Κνωσός με πρωταγωνιστές τον Θάνο Λέκκα και τον Δημήτρη Καπουράνη. Το έργο, σε μετάφραση της Μαρίας Χατζηεμμανουήλ και σκηνοθεσία του Βαγγέλη Θεοδωρόπουλου, εξερευνά δυνατές θεματικές γύρω από την οικογένεια, την ενοχή και την κάθαρση, προσφέροντας μια σύγχρονη ματιά στην αρχαία τραγωδία.

---

Υπόθεση – Στοιχεία παράστασης

Ο συγγραφέας, Σέρχιο Μπλάνκο, στράφηκε σε έναν ιδιαίτερο θεματικό άξονα, την πατροκτονία, και αποφάσισε να συνεργαστεί με έναν πραγματικό φυλακισμένο, έναν πατροκτόνο, προκειμένου να αποδώσει την ιστορία με έναν αυθεντικό και συγκλονιστικό τρόπο. Με την έγκριση του θεάτρου, ξεκίνησαν οι διαδικασίες με το υπουργείο για να μπορέσει να μεταφέρει αυτή την ιστορία στη σκηνή, παρά τις αυστηρές απαιτήσεις για την ασφάλεια. Όμως για να πραγματοποιηθεί αυτή η ιδέα, το υπουργείο απαιτούσε την τοποθέτηση ενός φράχτη ύψους τριών μέτρων, όπως χρησιμοποιούν στους ζωολογικούς κήπους για τις τίγρεις, γύρω από τη σκηνή, προκειμένου να εξασφαλιστεί η ασφάλεια κατά τη διάρκεια των παραστάσεων.

Καθώς η πρώτη τους συνάντηση έγινε μέσα σε ένα γήπεδο μπάσκετ, το κλουβί αποτέλεσε ιδανικό στοιχείο της σκηνής.  Μάλιστα, παρά την αρχική αντίθεση του πατροκτόνου – πρωταγωνιστή αλλά και του θεάτρου, το μέτρο αυτό αποφασίστηκε να τηρηθεί, καθώς το στήσιμο του χώρου έπρεπε να αντανακλά την πραγματικότητα των συναντήσεων του συγγραφέα με τον έγκλειστο στις φυλακές.

Η ιστορία λοιπόν αφορά έναν νεαρό άντρα που εκτίει ποινή ισόβιας κάθειρξης για πατροκτονία. Αυτό το στοιχείο αποτελεί και το επίκεντρο του έργου «Μια άλλη Θήβα» του Σέρχιο Μπλάνκο. Ο συγγραφέας, σε μια προσπάθεια να αποτυπώσει την αλήθεια αυτής της ιστορίας, αποφασίζει να τη μεταφέρει στη σκηνή. Καθώς εξελίσσονται οι συναντήσεις τους στο μικρό, περιφραγμένο γήπεδο μπάσκετ στην αυλή της φυλακής, η σχέση τους αρχίζει να διαμορφώνεται, αλλάζοντας τη ζωή του νέου άντρα και αμφισβητώντας τις βεβαιότητες του μεγαλύτερου.

– «Μπορώ να μπω;»

– «Δεν φοβάσαι;»

Πρόκειται για ένα έργο που ξεδιπλώνει με περίτεχνο τρόπο την πορεία από την πραγματικότητα στην καλλιτεχνική της έκφραση. Ένα πολυβραβευμένο έργο που εστιάζει στις σχέσεις πατέρα-γιου, την αντρική ταυτότητα, τις ψυχικές παθήσεις και τον ερωτισμό. Είναι ένα έργο γεμάτο αίνιγμα και συγκίνηση, που προκαλεί γέλιο και σκέψη ταυτόχρονα.

«Ε, τα κελιά είναι μικρά και αν δεν κινηθώ … Ξέρεις, πονάνε οι μυς μου. Έχεις μείνει σε κελί; […] Ναι, είναι σαν να βρίσκεσαι μέσα σε κουτί. Άμα δεν κινηθείς, ξέρεις, μπορεί να τα τινάξεις. Για αυτό, δηλαδή.» – Μαρτίν Σάντος

Η παράσταση, η οποία από το 2022 που ανέβηκε για πρώτη φορά έχει σημειώσει αλλεπάλληλα sold out και παρατάσεις, μεταφέρεται τώρα στο Θέατρο Κνωσός. Ο νέος αυτός χώρος είναι αποτέλεσμα της ανακαίνισης του Θεάτρου του Νέου Κόσμου, ο οποίος φιλοξενεί μέρος του ρεπερτορίου του.

---

Κριτική Παράστασης: «Μια άλλη Θήβα» στο θέατρο Κνωσός.

Η παράσταση «Μια άλλη Θήβα» στο Θέατρο Κνωσός έχει κερδίσει την εκτίμηση του κοινού και των κριτικών, και είναι εύκολο να καταλάβει κανείς γιατί. Όταν παρακολουθείς την παράσταση, συνειδητοποιείς πόσο σωστά αποτυπώνει την ανθρώπινη ψυχολογία και τις αδυναμίες των χαρακτήρων. Ο Βαγγέλης Θεοδωρόπουλος έχει δημιουργήσει μια ατμόσφαιρα γεμάτη συναισθηματική ένταση και βάθος, με τους ηθοποιούς να αποδίδουν τους ρόλους τους με τρομερή αληθοφάνεια.

Ο συγγραφέας προσπαθεί να εμβαθύνει στην προσωπικότητα του νεαρού άντρα και στα κίνητρα πίσω από την ανθρωποκτονία. Ωστόσο, η όλη διαδικασία της συγγραφής και της δημιουργίας μιας θεατρικής αναπαράστασης αυτής της πράξης φέρνει στο φως τη δυσκολία του να κατανοήσει κανείς πλήρως τη φύση ενός τέτοιου εγκλήματος και τις συνέπειες της πράξης του. Η ανθρωποκτονία του πατέρα από τον Μαρτίν, αν και παρουσιάζεται ως το κεντρικό γεγονός της υπόθεσης, παραμένει ένα μυστήριο για τους υπόλοιπους χαρακτήρες και για τον ίδιο τον θεατή. Μέσα από τη διαδοχική προσπάθεια του συγγραφέα να κατανοήσει και να αναπαραστήσει την τραγωδία αυτή, τίθενται ερωτήματα για την έννοια της δικαιοσύνης, της ευθύνης και της αλήθειας. Η παράσταση καταδεικνύει πώς η πράξη του Μαρτίν μετατρέπεται σε κάτι περισσότερο από απλώς μια εγκληματική ενέργεια – γίνεται το σύμβολο της ανθρώπινης τραγωδίας και της προσπάθειας να βρει κανείς την αλήθεια μέσα από την τέχνη.

«Και κατά κάποιο τρόπο όλα αυτά τα τραύματα μου θυμίζουν κάποιους πίνακες της φλαμανδικής σχολής. Όπου το σώμα του Χριστού εμφανίζεται υπερβολικά γεμάτο πληγές, γιατί ο ζωγράφος θέλει να τονίσει τον πόνο. Και το μαρτύριο…» – Σέρχιο Μπλάνκο.

Το συρμάτινο πλέγμα δημιουργεί έναν ξεκάθαρο διαχωρισμό: έναν χώρο εντός και έναν χώρο εκτός. Ο πρωταγωνιστής βρίσκεται εντός του πλέγματος, παίζοντας μπάσκετ και συνομιλώντας με τον συγγραφέα. Οι θεατές βρίσκονται εκτός, παρακολουθώντας και επιτηρώντας όσα διαδραματίζονται. Αυτή η διάκριση «εντός» και «εκτός» παραπέμπει σε έναν διαχωρισμό που δεν αφορά μόνο τη φυσική παρουσία (υλικό σώμα), αλλά και την κοινωνική και ψυχολογική (άυλη) κατάσταση των ανθρώπων.

Ο Φουκώ, με το «Επιτήρηση και Τιμωρία», κατέδειξε πώς η εξουσία στις νεότερες κοινωνίες πέρασε από τις σωματικές, δημόσιες τιμωρίες (όπως τα βασανιστήρια στις πλατείες) σε πιο «λεπτές» μορφές ελέγχου: την επιτήρηση, την κατηγοριοποίηση, την πειθαρχία των σωμάτων και των ψυχών. Σχολεία, φυλακές, ψυχιατρεία, στρατώνες έγιναν τα νέα εργαστήρια του κοινωνικού ελέγχου.

Με παρόμοιο τρόπο τα πρώτα μουσεία αποτέλεσαν ένα μέσο επιτήρησης των ανθρώπων που παρατηρούσαν τα εκθέματα. Τα όρια εκεί ήταν συγκεκριμένα, όπως συμβαίνει και με τις φυλακές, όπου το πλέγμα διαχωρίζει τους κρατούμενους από τους ελεύθερους. Και ενώ ο φυλακισμένος βρίσκεται «μέσα», περιορισμένος, και οι ελεύθεροι βρίσκονται «έξω», παρακολουθώντας και κρίνοντας, στα πρώτα μουσεία οι άνθρωποι – επισκέπτες ήταν ουσιαστικά οι φυλακισμένοι που έβλεπαν κάτω από αυστηρή επιτήρηση τα εκθέματα. Με την χρήση του πλέγματος αυτού, ο φυλακισμένος λειτουργούσε σαν έκθεμα για τους θεατές. Το ερώτημα που αναδύεται είναι: Ποιος είναι πραγματικά ελεύθερος και ποιος φυλακισμένος;

Παράλληλα, ο ηθοποιός που θα υποδεθεί τον πατροκτόνο έχει πολλά στοιχεία ομοιότητας με τον βαρυποινίτη. Ο ηθοποιός φορά αυθεντικά και ακριβά ρούχα, ενώ ο φυλακισμένος φορά ρούχα-αντίγραφα. Αυτή η διαφορά συμβολίζει τις διαφορετικές ευκαιρίες που έχουν οι άνθρωποι, τις κοινωνικές και οικονομικές συνθήκες που διαμορφώνουν τις ζωές τους.

Το παράδειγμα του πατροκτόνου αποδεικνύει πόσο περίπλοκη μπορεί να είναι η έννοια της ευθύνης. Ο Οιδίποδας, η γνωστότερη περίπτωση πατροκτονίας, σκότωσε τον πατέρα του χωρίς να γνωρίζει την πραγματική του ταυτότητα. Αντίθετα, ο πρωταγωνιστής της ιστορίας αυτής σκότωσε τον πατέρα του εν γνώσει του, αλλά αυτός ο πατέρας δεν του είχε φερθεί ποτέ με αγάπη ή αποδοχή. Τον είχε κακοποιήσει και τον είχε απορρίψει. Σε τέτοιες περιπτώσεις, το ερώτημα περί ευθύνης γίνεται ακόμα πιο σύνθετο: Είναι ο θύτης αποκλειστικά υπεύθυνος για την πράξη του, όταν υπήρξε θύμα για χρόνια;

«Στην πραγματικότητα ο Οιδίποδας δεν ξέρει οτι είναι ο πατέρας του. Όταν σκοτώνει τον Λάιο, δεν ξέρει οτι σκοτώνει τον πατέρα του, άρα δεν είναι πατροκτόνος… Όχι, εντάξει είναι. Εννοώ είναι κάπως σαν πατροκτόνος εν αγνοία του, σας πατροκτόνος χωρίς πρόθεση, χωρίς προμελέτη […] δεν είναι 100% πατροκτόνος […] Δεν ξέρει πραγματικά τι κάνει […] όπως και να έχει το θέμα σηκώνει συζήτηση…» – Φέντε.

Ο Οιδίποδας εγκατέλειψε την Κόρινθο από φόβο μήπως σκοτώσει τον πατέρα του, ενώ ο ίδιος ο Λάιος ζήτησε να σκοτώσουνε τον γιο του για να αποτρέψει την πραγματοποίηση του χρησμού. Ο πατέρας του Μαρτίν, αντί να στηρίξει το παιδί του, το περιθωριοποίησε λόγω της ιδιαιτερότητάς του. Αυτή η απόρριψη μπορεί να έγινε η σπίθα που άναψε τη φλόγα της τραγωδίας.

«Λοιπόν, ο Σοφοκλής υποστηρίζει κατά κάποιο τρόπο το ίδιο. Και το πιο σημαντικό είναι ότι βάζει τον ίδιο τον Οιδίποδα να το πει. Αν στράφηκα ενάντια στον πατέρα μου, αν τον σκότωσα, τυφλός ολόκληρα για την πράξη που έκανα και τυφλός για την ταυτότητα του θύματος της πράξης μου, γιατί καταδικάζομαι και τιμωρούμαι για ένα έγκλημα που δεν θέλησα. Αν σε πλησίαζε κάποιος ξαφνικά στη μέση του δρόμου με σκοπό να σε σκοτώσει, θα αναρωτιόσουν αν αυτός ο άγνωστος είναι ο πατέρας σου ή θα έσπευδες να αμυνθείς και να χτυπήσεις; Αυτή η συμφορά με βρήκε και είμαι σίγουρος πως η ψυχή του πατέρα μου, αν ζούσε, δεν θα έλεγε το αντίθετο. Είναι ακριβώς η τελευταία φράση. Είμαι σίγουρος πως η ψυχή του πατέρα μου, αν ζούσε, δεν θα έλεγε το αντίθετο.» – Σέρχιο Μπλάνκο.

Η έννοια του θύτη και του θύματος περιπλέκεται όταν εξετάζουμε το παρελθόν του καθενός. Ο βαρυποινίτης της ιστορίας ένιωσε, παρά τις πράξεις του, την ανάγκη να ανοιχτεί και να εμπιστευτεί κάποιον που του φέρθηκε με καλοσύνη. Μοιράστηκε μαζί του τον προσωπικό του πόνο, τον οποίο δεν μπορούσε να εκφράσει πουθενά αλλού. Αυτό το τραύμα, η απόρριψη από τον ίδιο του τον πατέρα και την κοινωνία, ήταν η αφετηρία των πράξεών του. Σε μια στιγμή απόγνωσης, προκειμένου να εξασφαλίσει χρήματα, κοιμήθηκε με έναν φίλο του πατέρα του. Ο πατέρας του, όμως, τον αποκαλούσε «πόρνη», προσθέτοντας ένα ακόμα τραύμα στην ήδη εύθραυστη ψυχολογία του.

Το φαινόμενο της καταπίεσης και της απόρριψης αναδεικνύει πόσο εύκολο είναι για έναν άνθρωπο, κάτω από συγκεκριμένες συνθήκες, να οδηγηθεί σε ακραίες πράξεις. Η κοινωνική ανισότητα και οι διαφορετικές ευκαιρίες συμβάλλουν στη δημιουργία αυτών των αδιεξόδων. Ωστόσο, υπάρχει κάτι κοινό σε όλους τους ανθρώπους: τα συναισθήματα. Ο πόνος της απόρριψης, της μοναξιάς και της μη αποδοχής είναι οικουμενικός και μπορεί να ωθήσει κάποιον σε πράξεις που διαφορετικά δεν θα φανταζόταν ότι θα έκανε.

Είναι σκληρό να σκοτώσει κάποιος τον πατέρα του. Όμως, είναι εξίσου σκληρό για ένα παιδί να βιώνει την απόρριψη, την περιφρόνηση και την κακοποίηση από τον ίδιο του τον γονιό. Η οικογένεια είναι το πρώτο και βασικό στήριγμα κάθε ανθρώπου. Όταν αυτό το στήριγμα απουσιάζει, που στηρίζονται οι άνθρωποι;

«Ναι, εμένα ο πατέρας μου δεν με αγάπησε ποτέ. Ούτε εγώ τον ρώτησα σαν και εσένα. Απλά εμένα μου το έλεγε […] Τι μου έλεγε; Δεν σε αγαπάω, μου έλεγε. Τι μου έλεγε; […] Μόλις υπήρχε κάποιο πρόβλημα, μόλις συνέβαινε κάτι, ξέρεις ή οτι άλλο αμέσως μου έλεγε… Δεν σε αγαπάω. Εσένα ποτέ μου δεν σε αγάπησα και ποτέ δεν θα σε αγαπήσω. Έτσι ακριβώς μου έλεγε. Με τον ένα ή τον άλλο τρόπο δηλαδή από πολύ μικρός που ήμουνα. Ενώ μερικές φορές περνούσε από δίπλα μου, χωρίς λόγο…  Ένα χαστούκι στα μούτρα. Και αν έκλαιγα; Και άλλο χαστούκι. Του άρεσε […] Αυτό ρε φίλε του άρεσε, γούσταρε να με χτυπάει, τον ευχαριστούσε, πώς το λένε; Και την μάνα μου έτσι την χτυπούσε χωρίς λόγο. Ξαφνικά. […] Και με μια ζώνη που είχε μας χτύπησε δυνατά την πλάτη. Εδώ […] Εδώ πονάει πιο πολύ. Και μπροστά στους φίλους του… […] Αλλά σου λέω το χειρότερο ήταν η αγκράφα. Αυτή χτυπούσε πολύ άσχημα […] Με τα βιβλία. Έπαιρνε τα βιβλία ρε για να τα χρησιμοποιήσει σαν πρέσα για τα δάχτυλα […] Για αυτό δεν αντέχω τα βιβλία, γι’ αυτό δεν πάω στη βιβλιοθήκη. Γιατί θυμάμαι […] Εσένα δεν σε χτυπούσε ποτέ;… – Μαρτίν Σάντος

Η τελική αναπαράσταση της ανθρωποκτονίας, είτε στο επίπεδο της δημιουργίας του έργου είτε στο προσωπικό βιωματικό επίπεδο των χαρακτήρων, φέρνει στο προσκήνιο τα βαθιά υπαρξιακά ερωτήματα γύρω από την ανθρώπινη φύση και το αδιέξοδο της βίας.

«Ο πατέρας μου πάντα μου το έλεγε αυτό […] Ε, πως είμαι ηλίθιος. Από τότε που άφησα το σχολείο έγινα ακόμα πιο ηλίθιος από πριν, ναι. […[ Μου το έλεγε συνέχεια. Μου έλεγε είσαι ηλίθιος, είσαι βλάκας με περικεφαλαία, δεν κάνεις για τίποτα, μου έλεγε συνέχεια το ίδιο πράγμα. Από τότε που άφησες το σχολείο είσαι πιο ηλίθιος από πριν, δεν κάνεις για τίποτα, είσαι άχρηστος, δεν ξέρω μπορεί να τα λένε αυτά οι γονείς; Δεν ξέρω. Εγώ από τότε άρχισα να αρρωσταίνω…» – Μαρτίν Σάντος

---

Ερμηνείες

Προσωπικά, με κέντρισε ιδιαίτερα η ερμηνεία του Δημήτρη Καπουράνη. Η μεταμόρφωσή του από την μια στιγμή στην άλλη σε Μαρτίν και Φεδερίκο είναι συναρπαστική, γεμάτη συγκίνηση και δύναμη. Είναι φανερό ότι προσφέρει κάτι παραπάνω από μια απλή ερμηνεία. Ειδικά στις πιο φορτισμένες συγκινησιακά σκηνές, η ένταση και η εκφραστικότητα του προσώπου του μεταφέρουν στον θεατή την αγωνία και την τραγικότητα των δύο χαρακτήρων.

«Δεν ξέρω, είχε καιρό κάποιος να μου πει ευχαριστώ. Είναι παράξενο…» – Μαρτίν Σάντος

Ο Θάνος Λέκκας είναι ένας από τους ηθοποιούς που καταφέρνει πάντα να τραβά την προσοχή του κοινού με την ερμηνεία του. Στην παράσταση «Μια άλλη Θήβα», ο Λέκκας ερμηνεύει με εξαιρετική ακρίβεια τον χαρακτήρα του συγγραφέα, προσφέροντας μια ερμηνεία γεμάτη συναισθηματική ένταση και βάθος. Η ικανότητά του να εναρμονίζεται με την ψυχολογία του ρόλου του, αποτυπώνοντας τόσο τις αδυναμίες όσο και τις αντιφάσεις του χαρακτήρα του, αναδεικνύει τη δυναμική του στον θεατρικό χώρο. Η παρουσία του πάνω στη σκηνή είναι επιβλητική, και η ερμηνεία του γεμάτη τρυφερότητα και δυναμισμό. Ο Θάνος Λέκκας έχει την ικανότητα να επικοινωνεί με τον θεατή, δημιουργώντας έναν ισχυρό συναισθηματικό δεσμό που καθιστά τον ρόλο του καθοριστικό για την εξέλιξη της παράστασης.

Η θεματική της πατροκτονίας και της ψυχικής ασθένειας είναι πάντα δύσκολη και ενδεχομένως επικίνδυνη για μια θεατρική αναπαράσταση, όμως η παράσταση «Μια άλλη Θήβα» καταφέρνει να προσεγγίσει αυτά τα θέματα με μια αίσθηση σεβασμού και έντονης ανθρώπινης ευαισθησίας. Είναι ένας εξαιρετικός συνδυασμός του θεάτρου και της κοινωνικής κριτικής, που στέλνει στον θεατή πολλά μηνύματα για τη φύση της ανθρώπινης ψυχής.

Αν αγαπάς το θέατρο που διερευνά την ανθρώπινη ψυχολογία και την αντιφατική φύση των σχέσεων, η παράσταση «Μια άλλη Θήβα» είναι μια εμπειρία που δεν πρέπει να χάσεις. Πρόκειται για μια παράσταση που αξίζει την προσοχή του κοινού, χάρη στη σκηνοθεσία της, τις δυνατές ερμηνείες και την τολμηρή προσέγγιση σε δύσκολα θέματα. Προτείνεται σε θεατές που ενδιαφέρονται για σύγχρονα θεατρικά έργα με βάθος και προβληματισμό. Μια γερή γροθιά στο στομάχι, γεμάτη αναφορές στην πραγματικότητα και τη θεατρική δημιουργία που προσφέρει στον θεατή μια πολυδιάστατη αφήγηση για την έννοια της δικαιοσύνης και της ανθρωπιάς.

«Νομίζω αναζητώ αυτό που ζητάμε όλοι… Να μάθουμε να ζούμε. Είναι άδικο πόσο πιο ελεύθερα βλέπουν δύο ματιά πίσω από κάγκελα, τα δικά του μάτια…» – Σέρχιο Μπλάνκο.

Εισιτήρια: ΕΔΩ 

---

Αυτή η κριτική στοχεύει να προβάλει τις κεντρικές αρετές της παράστασης και να ενθαρρύνει τους αναγνώστες να βιώσουν την εμπειρία από κοντά καθώς και να δείξει τις αδυναμίες αυτής.