«Ο άνθρωπος ελέφαντας», έτσι τον είπαν: Κριτική Παράστασης

Το greekaffair.gr παρακολούθησε την παράσταση «Ο άνθρωπος ελέφαντας» και σας μεταφέρει τις εντυπώσεις του μέσα από αυτήν την ανασκόπηση.

Κριτική Παράστασης: «Ο άνθρωπος ελέφαντας», έτσι τον είπαν στο θέατρο Άνεσις.

Κριτική Παράστασης: Ιωάννης Αρμυριώτης & Σωτήρης Σουλούκος

Η συγκλονιστική αληθινή ιστορία του Joseph Merrick, γνωστού ως «Ο άνθρωπος ελέφαντας», ζωντανεύει στη σκηνή του Θεάτρου Άνεσις μέσα από το νέο έργο της Τζούλιας Διαμαντοπούλου, βασισμένο στα τεκμήρια που αφήσαν πίσω τους οι πραγματικοί πρωταγωνιστές της ιστορίας.

Υπόθεση παράστασης: Ο Joseph Merrick, γεννημένος στην Αγγλία το 1862, υπέφερε από ένα σπάνιο σύνδρομο που του προκάλεσε σοβαρές σωματικές δυσμορφίες, οδηγώντας τον στην απόρριψη τόσο από την οικογένειά του όσο και από την κοινωνία. Αναζητώντας τρόπο επιβίωσης, κατέληξε στο τσίρκο, όπου αντιμετώπισε σκληρά βλέμματα και βαναυσότητα, αλλά διατήρησε την ευγένεια, το χιούμορ και την ενσυναίσθησή του. Σε μια εποχή που φοβόταν τη διαφορετικότητα, ο Merrick αντιστάθηκε με αξιοπρέπεια στις προκαταλήψεις, αμφισβήτησε τις αντιλήψεις που τον περιόριζαν και, παρά την κακοποίηση που υπέστη, στάθηκε ακέραιος, φωτίζοντας με την ιστορία του τον δρόμο για όσους τολμούν να είναι διαφορετικοί.

Τη σκηνοθεσία υπογράφει ο Δημήτρης Αγιοπετρίτης – Μπογδάνος, ενώ στον πρωταγωνιστικό ρόλο εμφανίζεται ο βραβευμένος Άλκης Μπακογιάννης. Συμπρωταγωνιστούν η Βίκυ Παπαδοπούλου, ο Δημοσθένης Φίλιππας και ο Γιώργος Στάμος.

Ο Άνθρωπος Ελέφαντας στο Θέατρο Άνεσις

Η παράσταση ξεκινά με ένα σκηνικό καλυμμένο. Κάλυψη. Συγκάλυψη. Όλα κρυμμένα. Δεν υπάρχει κουρτίνα για να αποκρύψει τη σκηνή, κι όμως, τα πάντα μοιάζουν τυλιγμένα σε μυστήριο. Οι θεατές καταφθάνουν, παίρνουν τις θέσεις τους, αναμένοντας το θέαμα που θα εξελιχθεί μπροστά τους.

Μια ονειρική μορφή ξεπροβάλλει αθόρυβα στο βάθος της σκηνής, γεμίζοντας τον χώρο με τρυφερότητα. Μια γυναικεία, αγγελική φωνή, αυτή της Βικυς Παπαδοπούλου, ψιθυρίζει έναν παιδικό τραγούδι ή ένα μοιρολόι. Το σκηνικό μοιάζει απόκοσμο, η ατμόσφαιρα βαριά, σχεδόν μυστηριακή. Και τότε, εμφανίζονται ένας γιατρός και ο ιδιοκτήτης του τσίρκου, που υποδύονται ο Δημοσθένης Φίλιππας και ο Γιώργος Στάμος. Από την πρώτη τους κιόλας εμφάνιση στην σκηνή, οι ρόλοι τους μοιάζουν να αλληλοκαλύπτονται. Αναζητούν πλάσματα, ψυχές που χρήζουν βοήθειας. Ο ένας καθοδηγείται από την επιστήμη, ο άλλος από το κέρδος. Όμως, και οι δύο, ουσιαστικά, έχουν τον ίδιο απώτερο σκοπό: την εκμετάλλευση. Ο ένας για επιστημονικούς λόγους και ο άλλος για οικονομικό κέρδος. Ή τουλάχιστον έτσι φαίνεται.

Μόνο ένα πλάσμα παραμένει καλυμμένο, κρυμμένο εκεί που κανείς δεν το περιμένει. Και αυτό το πλάσμα, σιγά-σιγά, έρχεται στο κέντρο της προσοχής. Είναι το επίκεντρο των γεγονότων, της σκηνής, της ίδιας της ζωής. Ποιος το αγαπά πραγματικά; Ποιος νοιάζεται για εκείνο; Ποιος θέλει το καλό του;

Αυτό το πλάσμα είναι μια αποκάλυψη. Είναι μοναδικό. Διαφορετικό. Αγνό. Ανένταχτο. Ο Joseph Merrick. Ο άνθρωπος ελέφαντας. Ένας άνθρωπος πλημμυρισμένος από πόνο, που όμως δεν παύει να πιστεύει. Πιστεύει στον Θεό, στους ανθρώπους. Βυθίζεται στην προσευχή του, αφήνοντας την ψυχή του να χαθεί μέσα της. Όπως ένα παιδί. Ένα αθώο, αγνό παιδί.

«Όταν συγκεντρώνομαι στην προσευχή είναι σαν ο υπόλοιπος κόσμος να σβήνει…» – Joseph Merrick, ο άνθρωπος ελέφαντας.

Ένα φαινομενικό τέρας. Ένας άνθρωπος που έμοιαζε με ζώο, με ελέφαντα. Μια μορφή αποκρουστική για την κοινωνία, όμως με μια ψυχή γαλήνια, ήρεμη, αγγελική. Ένας άνθρωπος βασανισμένος, ανεπιθύμητος. Κουβαλούσε το βάρος της μορφής και της μοίρας του, με απόλυτη επίγνωση της κατάστασής του. Ήξερε τι σήμαινε να ζει κανείς στο περιθώριο.

Ο πρωταγωνιστής, Άλκης Μπακογιάννης, καλείται να φέρει εις πέρας έναν πραγματικό άθλο. Δύο ώρες σκυφτός, χρησιμοποιώντας όλα τα εξαρτήματα της αμφίεσής του, αναδεικνύει με απόλυτη φυσικότητα την τραγικότητα του ήρωά του. Ένας νέος ταλαντούχος, άξιος ηθοποιός, που μέσα από τις τεχνικές του σώματός του και την τέχνη της υποκριτικής, μεταμορφώνεται ολοκληρωτικά.

Ο Άνθρωπος Ελέφαντας επικοινωνεί αρχικά χωρίς λόγια. Εκφράζει κάθε συναίσθημα με το βλέμμα του, την κίνηση του, την ανάσα του. Και όταν, τελικά, μιλά, γίνεται ακόμη πιο αγαπητός. Διότι η φωνή του είναι ήρεμη, λογική, γεμάτη ανθρωπιά. Περισσότερο από κάθε άλλον άνθρωπο που δεν φέρει κάποια παραμόρφωση.

«Οι περισσότεροι προτιμούν να μην μιλάω και να μην τους κοιτάω στα μάτια… Είναι καλύτερα έτσι…» – Joseph Merrick, ο άνθρωπος ελέφαντας.

Η είσοδος του πρωταγωνιστή είναι εντυπωσιακή και απρόσμενη. Ήπιος, άμεσος, γλυκός και ανθρώπινος. Πονεμένος, αλλά γεμάτος καλοσύνη. Παρά τα όσα υπέστη, παραμένει αγνός, παραμένει καλός. Ένας άνθρωπος διχασμένος ανάμεσα σε δύο κόσμους. Μοιάζει με ζώο, κινείται σαν ζώο. Αλλά η ψυχή του παραμένει ανθρώπινη. Περισσότερο και από ανθρώπινη. Πονάει για τους ανθρώπους, τους συμπονεί, τους κατανοεί. Βλέπει τις αδυναμίες και τα πάθη τους. Αν και η αποδοχή της διαφορετικότητας του θα ήταν δύσκολη ακόμη και σήμερα, εκείνος δεν αντέδρασε ποτέ με οργή. Δέχτηκε τη μοίρα του με απέραντη ηρεμία. Πέρασε τη ζωή του από το τσίρκο στο νοσοκομείο, αντικείμενο θέασης ή αντικείμενο έρευνας.

«Όλος ο κόσμος είναι φυλακή γιατρέ, αλλά εδώ είναι παράδεισος…» – Joseph Merrick, ο άνθρωπος ελέφαντας.

Το σκηνικό ευφυές. Μεταμορφώνεται από τσίρκο σε νοσοκομείο. Και το κοινό, είτε θεατές του θεάματος, είτε εκπαιδευόμενοι γιατροί, καθρεφτίζει την ίδια κοινωνία που παρακολουθεί, απορεί, σοκάρεται και συγκινείται.

«Οι άνθρωποι θυμώνουν που είμαι έτσι…» – Joseph Merrick, ο άνθρωπος ελέφαντας.

Όπως στα παραμύθια, που κάτω από το τέρας κρύβεται ένας πρίγκιπας, έτσι και εδώ αποκαλύπτεται κάτι πιο βαθύ. Όχι ένας πρίγκιπας, αλλά ένας άνθρωπος γεμάτος αγάπη, κατανόηση και αρετή. Η εξωτερική του εμφάνιση φαντάζει τρομακτική, η εσωτερική του υπόσταση είναι υπέροχη. Ένας άγγελος που αγαπά την ανθρωπότητα, παρά το γεγονός ότι η ανθρωπότητα τον απέρριψε. Κατανοεί τα λάθη των ανθρώπων, τις αγωνίες τους, τους φόβους τους. Η αποδοχή της διαφορετικότητας παραμένει ένα ανοιχτό ζήτημα. Και αν τότε, οι άνθρωποι σαν τον Μέρικ μπορούσαν να βρουν καταφύγιο σε ένα τσίρκο, σήμερα δεν βρίσκουν πουθενά μια γωνιά να ανήκουν.

Η σοφία και η αγνότητα αυτού του πλάσματος είναι διαχρονικές. Ο πόνος του μπορεί να γίνει αντιληπτός από κάθε άνθρωπο που έχει βιώσει τον αποκλεισμό. Σήμερα, άνθρωπος ελέφαντας θα μπορούσε να είναι ένας διεμφυλικός, ένας ομοφυλόφιλος, μια λεσβία, ένας άνθρωπος με περιττά κιλά, με μια ιδιαίτερη μύτη. Οποιοσδήποτε δεν ταιριάζει στα κοινωνικά πρότυπα.

«Είσαι αυτός που είσαι. Όχι αυτό που βλέπουν οι άλλοι όταν σε κοιτάζουν. Ξέχνα τους άλλους. Εσύ τι θέλεις! Εσύ τι έχεις ανάγκη! Τι ονειρεύεσαι…»

Η εξωτερική παραμόρφωση είναι αρκετή για να περιθωριοποιήσει έναν άνθρωπο; Τα χρόνια που πέρασαν άλλαξαν πραγματικά τις αντιλήψεις μας για τη διαφορετικότητα; Είναι ασφαλέστερο σήμερα για έναν ομοφυλόφιλο να κυκλοφορεί στον δρόμο από ό,τι για έναν παραμορφωμένο άνθρωπο; Αν συμπαθήσαμε τον άνθρωπο ελέφαντα, θα πρέπει να δείξουμε την ίδια κατανόηση και για κάθε άλλον που βρίσκεται στο περιθώριο. Γιατί οι ιστορίες τους είναι παράλληλες, αν όχι ίδιες.

Πόσοι άνθρωποι επιλέγουν τη σιωπή επειδή φοβούνται; Πόσοι νιώθουν ότι αν μιλήσουν, τα πράγματα θα γίνουν χειρότερα; Ο καθένας από εμάς, υπό άλλες συνθήκες, θα μπορούσε να είναι ο άνθρωπος ελέφαντας. Είτε λόγω μιας σωματικής δυσμορφίας, είτε λόγω κάποιας διαφορετικής πεποίθησης, εμφάνισης ή ταυτότητας.

Μια παράσταση οριακή, που σε κάνει να αισθάνεσαι πως δεν παρακολουθείς απλώς θέατρο, αλλά πως ζεις ένα όνειρο. Ένα όνειρο γλυκόπικρο, αληθινό, βαθιά ανθρώπινο. Μια βαθιά ανθρώπινη ιστορία, σπαρακτική και ταυτόχρονα φωτεινή, που υμνεί τη δύναμη της ψυχής.

Ο ηθοποιός Άλκης Μπακογιάννης μιλάει στον Κυριάκο Τσικορδάνο και στο Greekaffair.gr σε μια συνέντευξη εφ’ όλης της ύλης με αφορμή των πρωταγωνιστικό του ρόλο, που έχει αυτήν την περίοδο στη θεατρική παράσταση  «Ο Άνθρωπος Ελέφαντας» στο θέατρο Άνεσις.

Εισιτήρια: ΕΔΩ 

Αυτή η κριτική στοχεύει να προβάλει τις κεντρικές αρετές της παράστασης και να ενθαρρύνει τους αναγνώστες να βιώσουν την εμπειρία από κοντά καθώς και να δείξει τις αδυναμίες αυτής.