Σταυρούλα Μιτζιφίρη: «Η αληθινή όραση δεν είναι πράξη των ματιών, αλλά της συνείδησης»
Η εικαστικός και γραφίστρια Σταυρούλα Μιτζιφίρη μιλά στο Greekaffair για τη βαθύτερη έννοια της όρασης, τη μυσταγωγία της δημιουργίας και τη σχέση φωτός, ύλης και ψυχής.
Σε μια εποχή όπου η εικόνα καταναλώνεται πριν προλάβει να αποκτήσει βάθος, εκείνη επιμένει να «βλέπει» πέρα από τα μάτια — στην ψυχή. Ως σύγχρονη εικαστικός και γραφίστρια, η Μιτζιφίρη Σταυρούλα ενώνει το ένστικτο με την ενόραση και αποτυπώνει το φως και τη σκιά με μοναδικό τρόπο.
Μέσα από το προσωπικό της εικαστικό σύστημα «μοrΦές Ψchophysic», εξερευνά το πώς ο άνθρωπος μπορεί να δει καθαρά — όχι μόνο με τα μάτια, αλλά με τη συνείδησή του. Λίγο πριν τη συμμετοχή της στη νέα ομαδική έκθεση της The Project Gallery (18–19 Οκτωβρίου 2025, Μοναστηράκι, Αθήνα), τη συναντήσαμε για μια βαθιά συζήτηση γύρω από την τέχνη, την ελληνική παράδοση και την εσωτερική όραση.
Η έννοια της «όρασης» βρίσκεται στο επίκεντρο της δουλειάς σας. Πώς θα περιγράφατε τη διαφορά ανάμεσα στο «βλέπω» και στο «αντιλαμβάνομαι»;
Η έννοια της όρασης αποτελεί τον πυρήνα της δουλειάς μου. Για μένα, η διαφορά ανάμεσα στο «βλέπω» και στο «αντιλαμβάνομαι» είναι βαθιά και ουσιώδης. Δεν έχει σημασία απλώς να βλέπεις· σημασία έχει το πώς αντιλαμβάνεσαι αυτό που βλέπεις.
Βλέπω μέσα από το πρίσμα της αγάπης – κι έτσι κάθε εικόνα μεταμορφώνεται σε μια μαγική στιγμή ενόρασης. Η αντίληψη είναι μια πράξη ψυχική· ένα βίωμα όπου τα συναισθήματα συναντούν τα χρώματα, τα σχήματα αποκτούν φωνή και η εικόνα πάλλεται από ζωή.
Η ζωγραφική για μένα δεν είναι απλώς απεικόνιση, αλλά ένας τρόπος να αποδώσω το εσωτερικό φως – την αγαλλίαση και την ηρεμία που αναβλύζουν όταν βλέπουμε με την καρδιά.
Το προσωπικό σας σύστημα «μοrΦές Ψchophysic» έχει έναν σχεδόν μυσταγωγικό χαρακτήρα. Πώς γεννήθηκε αυτή η ιδέα και τι σημαίνει για εσάς σε πνευματικό επίπεδο;
Η ιδέα του συστήματος «μορΦές Ψchophysic» γεννήθηκε από την ανάγκη να ερμηνεύσω τη σχέση ανάμεσα στη δόνηση, την ύλη και τη συνείδηση. Μέσα από τη μελέτη των μικροκυματικών συχνοτήτων και της επίδρασής τους στην ύλη, άρχισα να αντιλαμβάνομαι ότι η πραγματικότητα που βιώνουμε δεν είναι στατική· είναι αποτέλεσμα συνεχούς συντονισμού. Οι μορφές που βλέπουμε, οι ήχοι που ακούμε, ακόμη και οι σκέψεις μας, είναι δονήσεις σε διαφορετικά επίπεδα πυκνότητας.
Σε πνευματικό επίπεδο, το «μορΦές Ψchophysic» είναι μια διαδικασία επανασύνδεσης με την ενότητα του Είναι. Μέσα από την κατανόηση πως ο χρόνος και ο χώρος είναι απλώς εκφράσεις μιας ενιαίας στιγμής ύπαρξης, το Εγώ αρχίζει να διαλύεται, αφήνοντας χώρο στην επίγνωση του Όλου. Είναι μια μυσταγωγική πορεία αυτογνωσίας, όπου η επιστήμη συναντά τη μεταφυσική και η ύλη αποκαλύπτει την πνευματική της ουσία.
Στα έργα σας κυριαρχεί μια εσωτερική σιωπή. Είναι για εσάς απαραίτητη προϋπόθεση της δημιουργίας;
Ναι, η εσωτερική σιωπή είναι απολύτως απαραίτητη – όχι μόνο ως προϋπόθεση της δημιουργίας, αλλά ως ίδια η ουσία της ύπαρξης. Μέσα στη σιωπή, ο θόρυβος της σκέψης σβήνει, και η πραγματικότητα αποκαλύπτεται στην καθαρή της μορφή: δόνηση, φως, ρυθμός. Εκεί γεννιέται η αληθινή δημιουργία — όχι ως πράξη βούλησης, αλλά ως φυσική ροή της ενέργειας που απλώς εκδηλώνεται.
Η σιωπή λειτουργεί ως συντονιστής· εναρμονίζει τις εσωτερικές και εξωτερικές δονήσεις, επιτρέποντας στο έργο να αναδυθεί όχι από τον νου, αλλά από μια βαθύτερη, συλλογική συνείδηση. Είναι το σημείο όπου η μορφή διαλύεται για να επανασυνδεθεί, εκεί όπου η ύλη μεταμορφώνεται σε πνεύμα – και το πνεύμα αποκτά μορφή.
Η αρχαία ελληνική παράδοση φαίνεται να σας εμπνέει διαρκώς. Ποια στοιχεία της πιστεύετε ότι «μιλούν» πιο δυνατά στο σήμερα;
Η αρχαία ελληνική παράδοση δεν είναι για μένα ένα παρελθόν που πρέπει να αναπαρασταθεί, αλλά μια ζωντανή συχνότητα που συνεχίζει να πάλλεται μέσα μας. Δεν τη βλέπω ως ιστορική αναφορά, αλλά ως ενέργεια, ως φως που μεταμορφώνεται μέσα στον χρόνο. Αυτό που «μιλά» πιο δυνατά στο σήμερα είναι η αίσθηση της αρμονίας – η βαθιά γνώση ότι ο άνθρωπος, η φύση και το θείο δεν είναι διαχωρισμένα.
Οι αρχαίοι αντιλαμβάνονταν τη μορφή όχι ως εξωτερικό περίβλημα, αλλά ως έκφραση ενός εσωτερικού ρυθμού. Αυτό προσπαθώ κι εγώ να αγγίξω: τη στιγμή όπου το ορατό και το αόρατο συναντιούνται, όπου η ύλη αποκτά πνευματική διάσταση. Ίσως εκεί βρίσκεται και το πιο ουσιαστικό μήνυμα της παράδοσης – ότι η ομορφιά δεν είναι επιφάνεια, αλλά κατάσταση συνείδησης.
Η τέχνη σας κινείται ανάμεσα στην επιστήμη της όρασης και τη φιλοσοφία του Είναι. Πιστεύετε πως ο σύγχρονος άνθρωπος έχει ξεχάσει να βλέπει πραγματικά;
Ναι, πιστεύω πως ο σύγχρονος άνθρωπος έχει ξεχάσει να βλέπει πραγματικά. Ζούμε μέσα σε έναν αδιάκοπο καταιγισμό εικόνων – έναν κόσμο όπου η όραση έχει γίνει συνήθεια, όχι εμπειρία. Καθημερινά προβάλλονται γύρω μας εικόνες βίας, ασχήμιας και ψευδαίσθησης, και αυτό είναι κάτι στο οποίο δεν θέλω να συνηθίσω. Η συνήθεια σκοτώνει την αίσθηση· θολώνει το βλέμμα, το απομακρύνει από την ουσία.
Οι άνθρωποι τείνουν πλέον να μοιάζουν με τις εικόνες που καταναλώνουν· να γίνονται αντανάκλαση μιας επιφανειακής πραγματικότητας. Όμως η αληθινή όραση δεν είναι πράξη των ματιών – είναι κατάσταση συνείδησης. Είναι η στιγμή που το βλέμμα παύει να καταγράφει και αρχίζει να κατανοεί. Εκεί, η εικόνα μεταμορφώνεται σε αποκάλυψη· γίνεται πνευματικός χώρος, τόπος εσωτερικής παρουσίας.
Σε έναν κόσμο γεμάτο εικόνες και εμπορικότητα, πώς μπορεί ένας καλλιτέχνης να παραμείνει αυθεντικός;
Η αυθεντικότητα για μένα δεν είναι στάση, αλλά πορεία – μια συνεχής αναζήτηση του εαυτού. Μόνο όταν ο δημιουργός στρέφεται προς τα μέσα, μπορεί να παραμείνει αληθινός μέσα σε έναν κόσμο που τον καλεί διαρκώς να προβάλλεται προς τα έξω.
Από μικρή ηλικία διάβαζα Πλάτωνα, και νομίζω πως αυτό διαμόρφωσε βαθιά τον τρόπο που αντιλαμβάνομαι την τέχνη. Μέσα από τον ιδεατό του γνώμονα, έμαθα ότι τίποτα δεν χάνεται· οι μορφές αλλάζουν, οι εικόνες φθείρονται, αλλά η ουσία παραμένει. Εκεί βρίσκεται και η αλήθεια της δημιουργίας – στη διαρκή επιστροφή προς το αρχέτυπο, προς το άφθαρτο μέσα μας. Έτσι ο καλλιτέχνης δεν προσπαθεί να είναι αυθεντικός· απλώς είναι, καθώς αγγίζει ξανά και ξανά την πηγή από όπου όλα γεννιούνται.
Αν η τέχνη είναι καθρέφτης της ψυχής, ποια πλευρά της δικής σας ψυχής αντικατοπτρίζεται πιο καθαρά στα έργα σας;
Ίσως η πιο καθαρή αντανάκλαση της ψυχής μου στα έργα είναι η αέναη αναζήτηση του άυλου μέσα στην ύλη – η προσπάθεια να συλλάβω το αόρατο αποτύπωμα της ύπαρξης. Δεν με ενδιαφέρει η αναπαράσταση, αλλά η αποκάλυψη· η στιγμή που η μορφή γίνεται διάφανη και επιτρέπει στο φως να περάσει μέσα της.
Μέσα από αυτή τη διαδικασία, καθρεφτίζεται η ανάγκη μου για σιωπή, για ένωση, για επιστροφή στην αρχική αρμονία. Είναι η πλευρά της ψυχής που δεν μιλά με λόγια, αλλά με δονήσεις και ρυθμούς· που αναζητά να αγγίξει το απόλυτο μέσα από το απλό. Ίσως, τελικά, αυτό που φαίνεται στα έργα να μην είναι η δική μου ψυχή, αλλά η αντανάκλαση μιας συλλογικής συνείδησης που μας περιβάλλει όλους.
Ένας κριτικός έχει γράψει: «Η MiSt Stavi είναι ζωγράφος του ενστίκτου και της ενόρασης· αποδίδει εικαστικά όχι το προφανές, αλλά το ονειρικό, το φαντασιακό, το μυθώδες.» Σας συγκινεί αυτή η περιγραφή; Νιώθετε ότι αποτυπώνει το πνεύμα της δουλειάς σας;
Με συγκινεί βαθιά αυτή η περιγραφή, ίσως γιατί αγγίζει κάτι πολύ ουσιαστικό για μένα – τη διάσταση του ασυνείδητου και του άυλου μέσα στη δημιουργία. Δεν ζωγραφίζω το προφανές· προσπαθώ να μεταφέρω το αίσθημα, το ίχνος μιας εμπειρίας που δεν έχει ακόμη πάρει μορφή. Το όνειρο, ο μύθος, η ενόραση — όλα αυτά είναι γλώσσες του ίδιου σύμπαντος που αναπνέει μέσα μας.
Ναι, νιώθω ότι η περιγραφή αυτή αποτυπώνει το πνεύμα της δουλειάς μου, γιατί η τέχνη μου δεν επιδιώκει να εξηγήσει, αλλά να ενώσει. Πιστεύω σε μια ουμανιστική κοινωνία, όπου όλα και όλοι είμαστε Ένα· όπου τα όρια μεταξύ ανθρώπου, φύσης και πνεύματος καταργούνται. Για μένα, τα πάντα είναι φως και σκιά· κάθε μορφή, κάθε ύπαρξη, κάθε στιγμή είναι μια ισορροπία ανάμεσα σε αυτά τα δύο. Αν η ζωγραφική μου μπορεί να κάνει έστω και για μια στιγμή κάποιον να νιώσει αυτή την ενότητα, τότε έχει ήδη επιτελέσει τον σκοπό της.
Στα έργα σας βλέπουμε μια συνάντηση αρχαιοελληνικής παράδοσης και φουτουριστικών στοιχείων. Πώς γεννήθηκε η ανάγκη να ενώσετε το αρχαίο με το μελλοντικό;
Για μένα, η ζωγραφική δεν είναι απλώς πράξη· είναι κατάσταση, μια εμπειρία που αγγίζει τη μέθεξη – την ένωση με κάτι μεγαλύτερο από εμάς. Κάθε έργο είναι σαν μια προσευχή, μια κίνηση προς τα ανώτερα πνευματικά πεδία, όπου ο χρόνος και ο χώρος καταργούνται.
Η ανάγκη να ενώσω το αρχαίο με το μελλοντικό γεννήθηκε από αυτήν την ίδια επιθυμία: να συνδέσω τις ρίζες μας, τη σοφία της αρχαίας ελληνικής παράδοσης, με τις δυνατότητες και τα οράματα του μέλλοντος. Μέσα σε αυτή τη γέφυρα, η μορφή και η ενέργεια συναντώνται· η ιστορία και η φαντασία συνυπάρχουν· και η τέχνη γίνεται μέσο πρόσβασης σε μια υπερβατική πραγματικότητα, όπου το ορατό και το αόρατο εναρμονίζονται σε ένα ενιαίο σύμπαν.
Στις διεθνείς συμμετοχές σας, όπως στη Florence Biennale και στο Carrousel du Louvre, ποια εμπειρία σας άγγιξε περισσότερο;
Αυτό που με άγγιξε περισσότερο σε αυτές τις διεθνείς συμμετοχές, όπως στη Florence Biennale και στο Carrousel du Louvre, είναι το γεγονός ότι πρόκειται για ένα πανπολιτισμικό, παγκόσμιο συμπόσιο. Εκεί, η τέχνη δεν γνωρίζει σύνορα· οι γλώσσες, οι παραδόσεις και οι αισθητικές προσεγγίσεις συναντιούνται και αλληλοσυμπληρώνονται.
Η εμπειρία αυτή με έκανε να νιώσω ζωντανή την έννοια της ενότητας που αναζητώ και στη δουλειά μου: ότι όλα και όλοι είμαστε μέρος ενός μεγαλύτερου πνευματικού και δημιουργικού συνόλου, όπου η κάθε μορφή έκφρασης, όσο διαφορετική κι αν είναι, συνεισφέρει στη συλλογική αρμονία.
Τις επόμενες ημέρες θα συμμετάσχετε στη νέα ομαδική έκθεση της The Project Gallery (Normanou 3, Μοναστηράκι – Αθήνα, 18–19 Οκτωβρίου 2025). Ποια έργα σας θα παρουσιάσετε και τι σημαίνει για εσάς αυτή η συμμετοχή;
Η Άρτεμη και ο Μινωικός Λάβρυς θα είναι τα δύο έργα που θα εκθέσω μετά από πέντε χρόνια απουσίας από τις εκθέσεις. Σημαίνουν πολλά για μένα, καθώς γεννήθηκαν μέσα από βαθύ στοχασμό και εσωτερική αναζήτηση.
Κάθε γραμμή, κάθε φόρμα και κάθε φως που αναδύεται σε αυτά τα έργα φέρει την ενέργεια της πνευματικής μου πορείας και την αγάπη μου για την παράδοση και τον πολιτισμό που με εμπνέει. Η επιστροφή μου στη δημόσια παρουσίαση με αυτά τα έργα είναι, ταυτόχρονα, επιστροφή στην ουσία της δημιουργίας – στην αναζήτηση και την αποκάλυψη του αόρατου μέσα από το ορατό.
Μπορείτε να μας περιγράψετε το έργο ή τα έργα που θα παρουσιάσετε; Ποιο μήνυμα θέλετε να αφήσετε στον θεατή;
Στη νέα μου παρουσίαση θα εκθέσω δύο έργα: την Άρτεμη και τον Μινωικό Λάβρυ. Η Άρτεμη είναι μια εξερεύνηση του φωτός, της κίνησης και της εσωτερικής σιωπής· μια μορφή που συνδέει τη γήινη ύπαρξη με τα ανώτερα πνευματικά πεδία. Μέσα από αυτήν, ήθελα να αποδώσω την έννοια της προστασίας, της ελευθερίας και της εσωτερικής δύναμης που βρίσκεται σε κάθε άνθρωπο.
Ο Μινωικός Λάβρυς Φ, από την άλλη, αντλεί τη δύναμή του από την ιστορική και πνευματική του σημασία. Δεν είναι απλώς όπλο· είναι σύμβολο ισχύος, τάξης και θεϊκής παρουσίας. Μέσα από το έργο αυτό θέλω να θυμίσω στον θεατή ότι η δύναμη δεν είναι μόνο εξωτερική· είναι η εσωτερική ικανότητα να συνδεθεί κανείς με το θείο και να βρει ισορροπία ανάμεσα σε φως και σκιά.
Και τα δύο έργα είναι καρπός βαθιάς στοχαστικής διαδικασίας και πνευματικής αναζήτησης. Το μήνυμα που ελπίζω να αφήσουν είναι ότι η τέχνη μπορεί να γίνει γέφυρα ανάμεσα στον άνθρωπο και το υπερβατικό· ότι μέσα από το βλέμμα και την αίσθηση, ο θεατής μπορεί να αγγίξει στιγμές ενότητας και συνείδησης που ξεπερνούν την καθημερινότητα.
Σε μια εποχή όπου η τέχνη συχνά φλερτάρει με το εφήμερο, ποια είναι η «αλήθεια» που θέλετε να μείνει με τον θεατή;
Η «αλήθεια» που θέλω να μείνει με τον θεατή δεν είναι η εικόνα ή η μορφή που βλέπει στην επιφάνεια· είναι η συνείδηση ότι πίσω από κάθε έργο υπάρχει μια πηγή, μια ενέργεια που ξεπερνά το χρόνο και τον χώρο. Θέλω να νιώσει ότι η τέχνη δεν είναι απλώς εφήμερη έκφραση, αλλά γέφυρα προς το υπερβατικό, προς μια εσωτερική σιωπή και μια βαθύτερη αλήθεια για την ύπαρξη.
Να αντιληφθεί ότι τα πάντα είναι φως και σκιά, μορφή και ουσία, και ότι μέσα από αυτή τη συνάντηση μπορεί να αγγίξει τη μεθεκτική εμπειρία που γεννά η δημιουργία. Ελπίζω ο θεατής να φύγει με την αίσθηση ότι η τέχνη δεν καταναλώνεται, αλλά βιώνεται· ότι μπορεί να γίνει οδηγός για προσωπική αναζήτηση, ενότητα και συνείδηση.
Αν μπορούσατε να περιγράψετε το όραμά σας για την τέχνη με μία φράση, ποια θα ήταν;
Όλοι και όλα είμαστε Ένα — μέσα σε ένα σύστημα συνεχών παλμικών δονήσεων, όπου το φως, η ύλη και το πνεύμα συνυπάρχουν και αλληλο μεταμορφώνονται.
Τι ονειρεύεστε για τα επόμενα σας βήματα — ως εικαστικός αλλά και ως άνθρωπος;
Ονειρεύομαι να συνεχίσω να δημιουργώ με ειλικρίνεια, να παραμένω συνδεδεμένη με εκείνη τη λεπτή, άυλη γραμμή που ενώνει την τέχνη με το πνεύμα. Ως εικαστικός, θέλω να εξερευνήσω ακόμη πιο βαθιά τη σχέση ανάμεσα στη δόνηση, το φως και τη μορφή· να μεταφέρω μέσα από τα έργα μου την αίσθηση της ενότητας που διαπερνά τα πάντα.
Ως άνθρωπος, επιθυμώ να ζω με απλότητα και επίγνωση, να παραμένω σε διάλογο με τη φύση και με τον εσωτερικό μου εαυτό. Το όνειρό μου είναι κάθε έργο, κάθε εμπειρία, κάθε συνάντηση να με φέρνει πιο κοντά σε αυτήν την αλήθεια: ότι όλοι και όλα είμαστε Ένα, μέσα σε ένα αδιάκοπο πεδίο φωτός και παλμικών δονήσεων.
Και τέλος, τι σας κρατά πάντα συνδεδεμένη με τη δημιουργία, ακόμη και όταν ο κόσμος γύρω μοιάζει να απομακρύνεται από το φως;
Αυτό που με κρατά πάντα συνδεδεμένη με τη δημιουργία είναι η αγάπη — ως δύναμη καθαρτική, ενωτική και άχρονη. Η αγάπη είναι το φως που διαπερνά τα πάντα, ακόμη και τις πιο σκοτεινές σκιές· είναι ο παλμός που μου θυμίζει πως κάθε πράξη δημιουργίας είναι μια πράξη πίστης στον άνθρωπο και στην ομορφιά του κόσμου.
Μέσα μου λειτουργεί πάντα η ιδεατή απεικόνιση του Σπηλαίου του Πλάτωνα· εκεί όπου το φως δεν είναι απλώς πηγή όρασης, αλλά αποκάλυψη. Δημιουργώντας, προσπαθώ να στρέψω το βλέμμα προς αυτό το φως – όχι για να ξεφύγω από τη σκιά, αλλά για να τη μεταμορφώσω. Για μένα, η τέχνη είναι αυτό το ταξίδι: μια διαρκής ανάβαση από το σκοτάδι της συνήθειας προς την αγάπη που φωτίζει την αλήθεια των πραγμάτων.
Συνέντευξη – Επιμέλεια: Κυριάκος Τσικορδάνος
Για το Greekaffair.gr
